مدرسه علمیه فاطمیه ابهر

استاد ستادمرکزی تفسیر قم بیان داشت: محمد بن مسعود بن محمد بن عیاشى سمرقندى، کنیه‌اش ابو النضر و معروف به «عیّاشى»، فقیه بزرگوار و عالم وارسته‌اى است که در رشته‌هاى: فقه، ادب، حدیث و تفسیر تبحّر فراوان داشته است. او از اعیان علما و از اکابر فقهاى شیعه، معاصر مرحوم ثقة الاسلام کلینى بوده است.
عیّاشی تفسیری دارد که با عنوان «تفسیر العیّاشى» معروف شده و از تفسیرهاى کهن امامیه است که متعلق به عصر غیبت صغرا(260- 329) می‌باشد.
تفسیر عیّاشى بر اساس روایات و احادیث نوشته شده و متضمّن مناقب خاندان رسالت و اهل بیت عصمت(ع) می‌باشد و از تفاسیر مأثور شیعه امامیه است؛ با این حال، به دلیل توجّه مؤلّف به آیات الاحکام، ویژگى فقهى این تفسیر بیشتر از دیگر تفاسیر کهن امامیه، همچون تفسیر فرات کوفى و تفسیر على بن ابراهیم قمّى است.

وی در ادامه درباره تفسیر مجمع البیان گفت: تفسیر مجمع البیان توسط ابوعلی فضل بن الحسن الطبرسی معروف به شیخ طبرسی به زبان عربی است که به زبان فارسی نیز ترجمه شده‌است مجمع البیان شامل مباحثی چون قرائت، اعراب، لغات، بیان مشکلات، ذکر موارد معانی و بیان، شان نزول آیات، روایات وارده است این تفسیر تا حد زیادی متأثر از تفسیر التبیان شیخ طوسی است.

حجت الاسلام فاطمی گفت: البرهان‌ فى‌ تفسير القرآن‌، از مهمترين‌ تفاسیر شیعی و روایی قرآن کریم می باشد شیوه وی در این کتاب چنین است که ابتدا به نام سوره و محل نزول، فضیلت سوره و تعداد آیات، اشاره می‌کند، آنگاه آیاتی را که دارای روایت تفسیری‌اند، ذکر کرده، روایات مربوط به هر آیه قرآنی را به دنبال آن نقل می‌نماید.

استاد فاطمی درباره ی الدرّ المنثور فى التفسیر بالمأثورگفت: الدرّ المنثور تألیف جلال الدین عبدالرحمن سیوطى است. سیوطی، دانشمندى دقیق و اهل تحقیق است که داراى آثار فراوانى بوده، و تخصّص و تبحّر وى بیشتر در علوم نقلى بوده است؛ زیرا تألیفاتى که از وى منتشر شده یا براى وى ذکر کرده‌اند، از تبحّر او در علوم نقلى حکایت دارد.
ایشان در ادامه بیان داشت: تفسیر «الدرّ المنثور» در زمان خود جایگاه خوبى در میان تفاسیر باز کرد. این تفسیر به روش روایى است و احادیث پیامبر اسلام(ص)، صحابه و تابعان را نقل می‌کندوعلّامه طباطبایی به این تفسیر به صورت وسیعى استناد نموده است. این استفاده به صورت نقل روایت از رسول خدا(ص)، صحابه و تابعین می‌باشد و اوّلین منبع روایى «المیزان فی تفسیر القرآن»، قلمداد می‌شود.

حجت الاسلام فاطمی افزود: تفسیر تبیان به عنوان اولین و قدیمی‌ترین تفسیر شیعی محسوب می‌شود شیخ طوسی در کتاب فهرست به کتاب تبیان به عنوان کتابی بی‌نظیر اشاره کرده‌است. گفته می‌شود این کتاب از نظر روش در تفسیر با دیگر کتب مختلف است. روش شیخ طوسی در تفسیر نتیجه سال‌های متمادی کوشش‌های علمی فقیهان و متکلمان شیعی در عراق و بغداد در زمان آل بویه است. می‌توان گفت روش وی تحت تأثیر روش استادانش همانند شیخ مفید و شریف مرتضی بوده‌است.

استاد فاطمی درادامه تصریح کرد: این تفسیر بر بیشتر تفاسیر بعد از خودش همچون مجمع البیان شیخ طبرسی،فقه القرآن راوندی و نیز تفسیر المیزان علامه طباطبایی تأثیر گذاشته است تمامی سوره‌ها در این تقسیر به ترتیب کتاب قرآن تنظیم شده‌اند. رویکرد شیخ طوسی در کتاب تبیان یک رویکرد کلامی و تقریباً روایی است.شیخ در تبیان با توجیه به کار بردن عقل در تفسیر قرآن به نقد برخی از نظرگاه‌ها مانند نزول قرآن بر هفت حرف،تشبیه و تجسیم پرداخته است. این تفسیر مملو از نکته‌های فقهی،کلامی و ادبی است و بیشتر محتوایی کلامی دارد.

 حجت الاسلام والمسلمین فاطمی سپس در رابطه با تفسیر زمخشری گفت: تفسیر کشاف از بزرگ‌ترین و دقیق‌ترین متون تفسیر قرآن و در زمرهی تفاسیر اجتهادی است که بر دو پایهی احتجاج و استنباط استوار است

حجت الاسلام فاطمی ابهری در ادامه این دوره به کتاب شناسی اجمالی توصیفی اشاره کرده و گفت: برخی از تفاسیر ،تفاسیر فقهی می باشند که در آن آیات الاحکام را بیان کرده اند .و در ادمه توضیحی درباره ی تفسیر کبیر و تفسیر المنار ارائه نمودند.

گفتنی است این دوره در چهار جلسه در تاریخ های5-6-13 و 14خرداد ماه،سال 1397 برگزار گردید.

صفحات: 1· 2