مدرسه علمیه فاطمیه ابهر

استناد فرعی: استناد فرعی یا Secondary Citation هنگامی است که می‌خواهیم از مطلبی استفاده کنیم که خود نقل‌قول یا نقل‌به‌مضمونی از یک مطلب دیگر است. حالت ایده‌آلِ استناددهی، استناد اصلی است یعنی بهتر است به‌جای این که نقل‌قول‌ها و نقل به مضمون‌های دیگران را بیاوریم، به منابع اصلی مراجعه کنیم و از آن‌ها استفاده کنیم. در استناد فرعی به دلایلی از جمله ذکر کردن برداشت و فهم یک شخص سوم از منبع اصلی، احتمال بروز خطا در استناددهی و ارتکاب به سرقت علمی، افزایش می‌یابد. اما گاهی مثلاً در صورت محدودیت دسترسی به منبع اصلی، ناچاریم به صورت نقل از نقل استناد بدهیم.
همین که ارزشِ استناد اصلی از استناد فرعی بالاتر است، حاشیه‌هایی را به وجود آورده است. متأسفانه در موارد زیادی شاهد هستیم که پژوهشگران تازه‌کار و حتی کارآزموده، از مراجعه به منابع اصلی خودداری می‌کنند اما استناد را طوری درج می‌کنند که گویی به منبع اصلی مراجعه کرده‌اند. در این حالت، پژوهشگران با حذف حلقۀ استنادی ضمن این که خود را در معرض ریسک تکرار اشتباه‌های احتمالی نویسندۀ واسط قرار می‌دهند، مرتکب نوعی فریب‌کاری می‌شوند. در حال حاضر، حذف حلقۀ استنادی به طور گسترده‌ای در بخش پیشینۀ پژوهش از سوی دانشجویان و پژوهشگران تازه‌کار و بی‌حوصله رخ می‌دهد. قبلاً هم گفته‌ایم.
استناد دادن به شیوۀ فرعی به دو صورت زیر انجام می‌شود. به مثال زیر دقت کنید:
1- به اعتقاد رزنیک، سرقت علمی یک تخلف رو به رشد است (2013، نقل در (cited in) اسمیت، 2014).
2- اسمیت (2014) به نقل از رزنیک (2013)، سرقت علمی را تخلفی رو به رشد می‌داند (1).

امیرحسین رجب‌زاده عصارها و زهره عباسیان / کارشناسان پژوهشی «نور»

صفحات: 1· 2